Вакцина-инфекцияны немесе аурудың асқынған ағымын болдырмаудың жалғыз сенімді әдісі. Вакцинация көптеген инфекцияларға қарсы, ал жақында – COVID-19 коронавирусына қарсы қолданылып жатыр. Вакцинацияланған адам ауырып қалса да, аурудың асқынуы мен ауыр ағымының ықтималдығы іс жүзінде нөлге тең болады.

   Коронавирусқа қарсы  вакцинациядан бұрын нені білу керек?

Қазіргі уақытта бар барлық ковид вакциналары екі фазалы, яғни максималды қорғаныс үшін екінші дозаны енгізу қажет. "Бустерлік" деп аталатын (ағылш. booster, Boost — көтеру, арттыру, күшейту) иммундық реакцияны қалыптастыруға және ұзақ уақыт бойы инфекциядан қорғауға мүмкіндік береді.

    Ковид вакцинасы қалай жұмыс істейді?

Иммунитет вакцинамен алғаш танысқан кезде, ол иммундық жасушалардың екі түрін іске қосады: В және Т түрі. В жасушалары антиденелерді белсенді түрде шығарады, бірақ вакцинаның екінші дозасынсыз бірнеше аптадан кейін бұл иммуноглобулиндердің саны күрт төмендейді. Т лимфоциттері иммундық жүйенің негізгі қаруы болып табылады. Дәл осы жасушалар қауіпті тауып, патогенді жояды. Т жасушаларының негізгі проблемасы-вакцинацияның бірінші кезеңінен кейін иммундық жүйе Т лимфоциттерінің өте аз мөлшерін жасайды және организм вируспен кездесуге дайын емес болып қалады.

Екіншісі - вакцинаның үдеткіш дозасы иммундық жауаптың екінші бөлігін қоздырады, нәтижесінде организм көбірек Т жасушаларын шығарады және ұзақ мерзімді иммундық жад қалыптастырады. Бұл процесс сонымен қатар В жасушаларын вирустың шабуылына тезірек жауап беруге, тиімді антиденелерді бөлуге және шығаруға" үйретеді".

COVID-19 вакциналарының барлығын ірі медициналық зерттеулердің нәтижелері екінші дозаның қорғаныс дәрежесін бірнеше есе арттыратынын көрсетеді. Израиль ғалымдары коронавирустық вакцинаның екі дозасын алған пациенттердегі антиденелер деңгейі бір рет егілген адамдарға қарағанда 6-12 есе жоғары деген қорытындыға келді.

Егер тек бір дозаны алса қалай болады?

Бүгінгі таңда COVID-19 бір реттік вакцинациясының тиімділігі туралы нақты мәліметтер беретін кең зерттеулер жоқ. Вакцинаның бір дозасынан иммунитеттің қаншалықты ұзақ болатыны әлі белгісіз. Сондай-ақ, кез-келген вакцинаның әрекет ете бастауы үшін уақыт қажет екенін түсіну керек.

    Алғашқы коронавирустық вакцинациядан кейін өзін қалай ұстау керек?

Осыған байланысты ғалымдар нақты нұсқаулар береді: вакцинаның алғашқы дозасынан кейін барлық сақтық шараларын сақтауыңыз керек – яғни олар егілмегендей әрекет етіңіз. Бұл қажетті шаралар, өйткені біріншіден, бір дозаның иммундық жүйеге жеткілікті әсер ететіндігі туралы сенімді дәлелдер жоқ, екіншіден, тіпті толық вакцинация да инфекцияның және вирустың берілуінің 100% алдын ала алмайды.

Вакциналардың тиімділігі негізінен олардың ауыр симптомдарының алдын алу қабілетімен бағаланады. Біз білетіндей, ковид симптомсыз болуы мүмкін, ол адам жұқтырған және қоршаған ортаға қауіпті.

Вакцинация алдым-мен қорғалғанмын ба?

Өкінішке орай, ешқандай вакцина инфекциядан жүз пайыз кепілдік бере алмайды, дегенмен ол қауіпті айтарлықтай азайтады. Құзыретті вакцинация (дозалар арасындағы қажетті аралықты сақтай отырып) иммундық жүйені вирусқа дұрыс жауап беруге үйрете алады.Егер, инфекция әлі де болса, ауру әлдеқайда жеңіл түрде өтеді және симптомсыз болуы мүмкін.

   Алайда, симптомсыз пациенттер инфекцияның қоздырғышы болуы мүмкін екенін ұмытпауымыз керек. Сондықтан, айналаңыздағы вакцинацияланбаған адамдарды қорғау үшін, вакцинациядан кейін де әлеуметтік қашықтықты сақтап, бетперде кию керек.

Вакцинаның жұмыс істеуі үшін иммунитет оған дұрыс жауап беруі керек – тиісті иммундық жауап беру қажет.

Тұрақты иммунитетті дамыту қанша уақытты алады?

Вакцинациядан кейінгі алғашқы иммундық жауап алғашқы дозаны енгізгеннен кейін 12-14 күннен бастап ағзада өндіріле бастайды, тұрақты иммунитет 32-45 күннен ерте емес, ең көбі — 56 күннен кейін қалыптасады. Осы инкубация кезеңінде барлық сақтық шараларын сақтау керек.

Ұжымдық иммунитет дегеніміз не?

Ұжымдық иммунитет-бұл вакцинацияның шекті деңгейіне жету, онда халықтың көп бөлігі белгілі бір вирустан қорғалуы керек. Коронавирустық инфекциядан ұжымдық иммунитетке қол жеткізу үшін вакцинациямен қамту елдің ересек халқының кемінде 60% - ын құрауы тиіс. Бұл қоғамдағы вирус айналымының жалпы үлесін азайтады және вакцинацияланбайтын осал топтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

Вакцинация кімге қарсы?

Ковидке қарсы Вакцина бауырдың, бүйректің, жүрек-тамыр жүйесінің созылмалы аурулары, эндокриндік бұзылулар, эпилепсия және ОЖЖ аурулары үшін сақтықпен қолданылады. Кез келген созылмалы ауру болған жағдайда егу туралы шешім емдеуші дәрігермен кеңескеннен кейін жеке қабылданады.

Жақында қарсы көрсеткіштер тізімі анамнездегі аутоиммунды және онкологиялық аурулармен толықтырылды. Қазіргі уақытта вакцинаның онкологиялық аурудың ағымына әсері толық зерттелген жоқ. Онкологиялық науқастардың иммундық жүйесі әлсіз, теңгерілмегендігімен байланысты, вакцинаның шабуылы теорияда жағымсыз процестерді бастауы мүмкін. Егер науқас тұрақты ремиссия кезеңінде болса, ол вакцинацияны жетекші онкологпен талқылауы мүмкіндігі бар.

Коронавирусқа қарсы вакцинацияның абсолютті қарсы көрсетілімдері 18 жасқа дейін, жүктілік және лактация, вакцина компоненттеріне жеке төзбеушілік, созылмалы аурулардың өршуі, жедел жұқпалы аурулар болып қала береді.

Вакцина коронавирус тудыратын ауруларға шалдықпаған адамдарға арналған. Денсаулық сақтау министрлігінің ұсынымдарында IgG және IgM иммуноглобулиндерінің болуына алдын ала зерттеу жүргізу талабы жоқ. Алайда, бұл адамның ауырғанын білудің жалғыз жолы.

Вакцинацияға дайындықтың міндетті кезеңдерінің қатарына температураны өлшеу және дәрігердің жалпы тексеруі жатады. Егер соңғы 14 күн ішінде коронавирус жұқтырғандармен байланыс немесе науқаста COVID-19 немесе ЖРВИ белгілері болса (жөтел, қызба, жалпы әлсіздік), вакцинациядан бұрын ковид ПТР тестін тапсыру қажет.

Коронавирусқа қарсы Вакцинация тегін жүргізіледі.

Мақала авторы: І терапия бөлімшесінің меңгерушісі Вальдимат Е. С.